Ignatz (Izaak) Grünfeld to postać o wyjątkowym znaczeniu dla historii architektury i urbanistyki Śląska. Urodził się 11 stycznia 1825 roku w Żorach, a zmarł 27 grudnia 1894 roku w Katowicach. Był nie tylko niemieckim architektem, ale również utalentowanym mistrzem i przedsiębiorcą budowlanym. Jego działalność miała duży wpływ na rozwój infrastruktury oraz architektury w regionie.
Grünfeld założył swoje przedsiębiorstwo budowlane, Ignatz Grünfeld Baugeschäft, które funkcjonowało w drugiej połowie XIX wieku. W tym czasie, dzięki intensywnemu rozwojowi przemysłowemu, Katowice oraz okoliczne miasta przeżywały dynamiczny rozwój budowlany, a Grünfeld odegrał w tym procesie istotną rolę.
Jako wieloletni członek katowickiej Rady Miasta, aktywnie uczestniczył w sprawach dotyczących urbanistyki i architektury, przyczyniając się do kształtowania oblicza tego szybko rozwijającego się miasta. Działalność Ignatza Grünfelda oraz jego osiągnięcia są nadal doceniane przez współczesnych mieszkańców tego regionu, co świadczy o jego trwałym wpływie na katowicką architekturę.
Przodkowie
Przodkowie rodziny Grünfeld wywodzą się ze znanego żydowskiego rodu, który swoją siedzibę miał w Igławie na Morawach. Historia rodziny jest silnie związana z działalnością handlową.
W drugiej połowie XVIII wieku Grünfeldowie zostali zmuszeni do opuszczenia Moraw. Decyzja ta była spowodowana wprowadzeniem przez cesarzową Marię Teresę antyżydowskich ustaw, które miały poważne konsekwencje dla społeczności żydowskiej na tym terenie.
Rodzina przeniosła się do Woszczyc, które wówczas znajdowały się w regionie Górnego Śląska, a konkretnie w Prusach; obecnie ten obszar stanowi część Orzesza w powiecie mikołowskim.
W 1817 roku, Hirschel Grünfeld, zajmujący się handlem skórą, podjął decyzję o przeprowadzce z Woszczyc do Żor, gdzie przyszedł na świat jego syn – Izaak, późniejszy Ignatz.
Działalność w Katowicach
Nie ma dokładnych informacji na temat osób, u których Ignatz Grünfeld odbywał praktyki budowlane, ani kiedy to się stało. Wiadomo jednak, że jego kariera zaczęła się od pracy jako prosty murarz, na budowach w miejscowościach takich jak Gliwice, Szczecin i Wrocław. Znany jest również z udziału w budowie kopuły kościoła św. Mikołaja w Poczdamie. W 1855 roku Grünfeld przybył do Katowic w okresie intensywnej transformacji tej przemysłowej wioski, której rezultatem było nadanie Katowicom statusu miasta w 1865 roku.
W archiwalnych dokumentach budowlanych miast, nazwisko Grünfelda pojawia się po raz pierwszy w 1877 roku, gdzie jest wymieniany jako mistrz budowlany, odpowiedzialny za wznoszenie kamienicy dla przedsiębiorcy Abrahama (Simona) Goldsteina. Warto zaznaczyć, że przez wiele lat w tym budynku przy Warszawskiej 5 funkcjonowała popularna kawiarnia Kryształowa.
Grünfeld i jego firma zaprojektowali oraz wybudowali wiele znanych budynków w Katowicach i okolicy, w tym zarówno starą, jak i nową katowicką synagogę. Odpowiadał także za budowę Hotelu Grand przy wydzielonej wówczas ulicy o nazwie Schlossstraße. Jego przedsiębiorstwo dysponowało własnym złożem gliny oraz cegielnią w osadzie Karbowa, co znacząco przyczyniło się do efektywności ich prac budowlanych. Elewacje budynków, które powstawały pod kierownictwem Grünfelda, wyróżniały się bogatymi neobarokowymi oraz secesyjnymi zdobieniami.
Od momentu nadania Katowicom praw miejskich aż do swojej śmierci w 1894 roku, Grünfeld był aktywnym członkiem Rady Miejskiej. Po jego zgonie, został pochowany na kirkucie, znajdującym się przy ulicy Kozielskiej. Ignatz miał sześciu synów, z których dwóch, Hugo Grünfeld oraz Max Grünfeld, kontynuowało jego tradycje i rozwijało rodzinną działalność budowlaną.
Ślady w dzisiejszych Katowicach
– Na katowickim kirkucie, znajdującym się przy ul. Nad Osiekiem, do dzisiaj można zobaczyć macewę Grünfeldów, która poświęcona jest Ignatzowi oraz jego rodzinie: Johannie, Hugonowi, Margerethy i Mariannie. Inskrypcja na niej brzmi:
Hier ruht Maurermeister Ignatz Grünfeld geb. 11. Januar 1825 gest. 27. December 1894. Wer Gerechtigkeit und Liebeswerke erstrebt, findet Leben, Heil und Ehre Spr. Sal. 21,21. Tu spoczywa / mistrz murarski / Ignatz Grünfeld / ur. 11 stycznia 1825 / zm. 27 grudnia 1894 / Kto szuka prawości, dobroci, ten znajdzie życie, powodzenie i chwałę./ [Prz] 21,21
– Przy ul. Warszawskiej 12, do dziś stoi willa Grünfelda, która została zbudowana w roku 1870. W przeszłości mieściła w sobie siedzibę banku, który dzisiaj znany jest jako PKO BP.
– Istnieje również odkrywka gliny, będąca pozostałością wcześniejszej cegielni Grünfelda, ulokowanej w pobliżu lotniska na Muchowcu. Dziś miejsce to przekształciło się w staw, który mieszkańcy śródmieścia Katowic nazywają „Grünfeldem”. W sąsiedztwie zbiornika planowane jest zrealizowanie ogrodu botanicznego Uniwersytetu Śląskiego.
– Osobny artykuł jest dedykowany tematyce Stawu Grunfeld.
Przypisy
- Izabella Gawin, Dieter Schulze, Reinhold Vetter: Schlesien: deutsche und polnische Kulturtraditionen in einer europäischen Grenzregion. DuMont Reiseverlag, 1999 r., s. 210. ISBN 3-7701-4418-X. [dostęp 28.07.2010 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Franciszek Harazim | Johannes Nikel | Arthur Stern | Dawid FazowskiOceń: Ignatz Grünfeld